Guest OS (Guest Operating System) yani sanal/konuk/misafir işletim sistemleri, hypervisor desteği ile bölümlediğiniz fiziksel kaynakları kullanan sanal makineler içerisinde çalışan işletim sistemleridir. Hyper-V sunucu sanallaştırma platformunun kurulumu ardından sanal makineler oluşturup sanal işletim sistemleri kurarak inşa sürecine devam ederken dikkat edilmesi gereken bazı hususları da atlamamak gerekir. Bu dokümanda Hyper-V üzerinde sanal işletim sistemi kurulumu ile ilgili bilgiler bulabilirsiniz.

Eğer öncesinde Windows Server 2012 Hyper-V kurulumu konusunda yardıma ihtiyacınız varsa, aşağıdaki dokümanı referans alabilirsiniz.

Windows Server 2012 Hyper-V Kurulumu
http://www.serhatakinci.com/index.php/windows-server-2012-hyper-v-kurulumu.html

Alttaki diyagram üzerinde sanal işletim sistemlerinin mantıksal anlamda nerede konumlandığını görebilirsiniz. (Yeşil bölüm)

Bir işletim sistemini sanal olarak dağıtmak için birden fazla yöntem ve araç kullanabilir, hatta büyük ölçekteki yapılarda tüm süreci otomatikleştirme yolunu da tercih edebilirsiniz. Dağıtım yöntemi her ne olursa olsun, çalışacak sanal işletim sisteminin başarısı için aşağıdaki temel noktaları göz ardı etmemeniz önerilir.

Hyper-V Sanal İşletim Sistemi – Dikkat Edilmesi Gerekenler

Resmi olarak desteklenen bir sanal işletim sistemi tercih edin:

Bir işletim sistemini sanal olarak çalıştırırken dikkat edilmesi gereken konuların başında üreticinin resmi destek kapsamı gelir. Özellikle kurumsal yapılarda resmi anonslara ve en iyi yapılandırma tavsiyelerine göre hareket etmeniz her zaman faydanıza olacaktır. Bu doğrultuda an itibarı ile en güncel sürüm olan Windows Server 2012 Hyper-V üzerinde desteklenen sanal işletim sistemleri listesine ve destek kapsamlarına aşağıdaki bağlantı üzerinden ulaşabilirsiniz.

Windows Server 2012 Hyper-V Üzerinde Desteklenen Sanal İşletim Sistemleri Listesi
http://www.serhatakinci.com/index.php/windows-server-2012-hyper-v-zerinde-desteklenen-sanal-isletim-sistemleri.html

Yeni sürümler veya güncellemeler yayımlandıkça bu listeler değişikliğe uğrayabilir.

Sanal işletim sistemleri için önerilen en fazla işlemci değerlerini dikkate alın:

Özellikle Windows işletim sistemlerinin sanal olarak çalıştığı senaryolarda Microsoft, atanabilecek en fazla sanal işlemci sayısı için bazı tavsiyelerde bulunur. İşletim sistemi sürümüne göre önerilen en fazla sanal işlemci sayılarını yine aşağıdaki listelerde bulabilirsiniz.

Windows Server 2012 Hyper-V Üzerinde Desteklenen Sanal İşletim Sistemleri Listesi
http://www.serhatakinci.com/index.php/windows-server-2012-hyper-v-zerinde-desteklenen-sanal-isletim-sistemleri.html

Bu tavsiyeler teknik limitler değildir ve daha fazlasını atadığınızda muhtemelen çalışacaktır (64’e kadar) ancak üreticinin test ettiği ve önerdiği değerlere uymak performans ve kararlılık açısından her zaman tavsiye edilir.

Sanal makine ve sanal işletim sistemi limitlerini göz ardı etmeyin:

Oluşturduğunuz sanal makine ölçeği ile kurduğunuz sanal işletim sistemi limitlerinin uyumlu olması önemlidir. Örneğin Hyper-V üzerinde oluşturduğunuz ve 128GB memory atadığınız bir sanal makine üzerine Windows Server 2008 R2 Standard işletim sistemi kurarsanız, tasarım gereği sanal işletim sistemi en fazla 32GB memory görüp kullanabilecektir.

Windows Server 2008 R2 Standard sürüm işletim sistemi en fazla 32GB memory destekler.

Bu gibi durumlarla karşılaşmamak için dikkat etmekte fayda var.

Ayrıca Windows Server 2012 Hyper-V ölçeklenebilirlik limitleri için aşağıdaki tabloları referans alabilirsiniz.

http://www.serhatakinci.com/index.php/windows-server-2012-hyper-v-leklenebilirlik-limitleri.html

İşletim sistemi limitleri için ise TechNet veya MSDN sitelerini ziyaret edebilirsiniz.

Devamını oku…

BİLGİ: VM Monitoring hakkında kavramsal bilgi için aşağıdaki Hyper-V Cluster – VM Monitoring Nedir başlıklı yazıyı inceleyebilirsiniz.

http://www.serhatakinci.com/index.php/hyper-v-cluster-vm-monitoring-nedir.html

VM Monitoring Yapılandıra Adımları

Failover Cluster Manager üzerinden VM Monitoring özelliğini hızlı ve kolay bir şekilde yapılandırabilirsiniz.

Öncelikle VM Monitoring aktif etmek istediğiniz sanal makineyi bulun.

Seçin ve Configure Monitoring… ‘e tıklayın.

Devamını oku…

Bir Windows Server 2012 Hyper-V Failover Cluster tasarımında yüksek erişilebilirlik amacına ulaşmak için minimum 2 adet Node olması gerekir ve eğer isterseniz yapıyı 64 adet fiziksel Node ve 8000 adet VM konumlandırabilecek şekilde genişletebilirsiniz. Bu yolda yapınız hangi ölçekte olursa olsun en temel ihtiyaçlarından birisi sanal makinelerin sağlık durumu izleme işinin gerçekleştirilmesidir. Yapı genişledikçe sağlık durumu izlenmesi gereken nokta sayısı da artar.

Veri merkezinizde çalışan bir sanal makinenin sağlığı birçok parametreye bağlı olabilir. Örneğin sanal makine çalışır durumda, sanal işletim sistemi yanıt veriyor, ama üzerindeki işletim sistemi servislerinden biri yanıt veremiyor olabilir. Bu durumda o sanal makine için sanal iş yükü seviyesinde bir problem olduğu söylenebilir. Eğer geniş ölçekte bir yapıya sahipseniz muhtemelen bu iş için üretilmiş bir Monitoring (izleme) yazılımına da sahipsinizdir ve çok daha detaylı sağlık durumu izleme ve gerektiğinde pro-aktif müdahale işleri gerçekleştirebiliyorsunuzdur. Ancak daha düşük ölçekte bir yapıda çalışıyorsanız ve elinizde bir Monitoring çözümü yoksa, Windows Server 2012 Hyper-V Failover Cluster yeniliği olarak gelen ve VM Monitoring (Application Monitoring olarak da bilinir) olarak adlandırdığımız temel izleme özelliği belirli durumlarda işinize yarayabilir.

VM Monitoring Nedir?

VM Monitoring özelliğinin temel görevi, bir sanal makine içerisindeki sanal iş yüküne (uygulamaya) ait servisleri veya oluşan olay kayıtlarını (event logs) izlemek ve problem anında belirli aksiyonlar alınmasına yardımcı olmaktır.

Yapınızda çalışan sanal makineler beklenmedik bir şekilde down olursa, sanal makineyi aynı veya farklı bir Node üzerinde yeniden başlatma görevi çok eskiden beri Host seviyesindeki Failover Cluster servisine aittir. Eğer sanal makine içindeki bir uygulama/servis beklenmedik bir şekilde terminate olursa veya probleme işaret eden bir event üretirse, işte bu noktada devreye VM Monitoring özelliği girebilir ve az sonra bahsedeceğim belirli aksiyonları tetikleyebilir.

Teknolojiyi tam olarak kavrayabilmek için önce terimleri iyi anlamak gerekir.

Sunucu sanallaştırma dünyasında bir sanal makine için Türkçe terimler ile mantıksal kapsam şu şekildedir:

Ev sahibi > Sanal makine > Misafir (sanal) işletim sistemi > Sanal iş yükü (Uygulama)

Daha evrensel İngilizce terimler ile:

Host > Virtual Machine > Guest OS > Virtualized Workload (Application)

Bir diyagram üzerinde ise:

Şimdi bir tanım yapmak gerekirse şöyle diyebiliriz: Windows Server 2012 Hyper-V VM Monitoring özelliği, Cluster üyesi bir sanal makinenin sanal işletim sistemi üzerinde çalışan sanal iş yüküne ait servislerin sağlık durumunu izler ve bu işi yaparken de servisin durumuna veya oluşan bir event’e bakabilir. Temel hedef ise sanal iş yüklerinin yüksek erişilebilirliğini arttırmaya yardımcı olmaktır.

Devamını oku…

Windows Server 2012 Hyper-V Failover Cluster kurulumu için referans alabileceğiniz, açıklama, gereksinimler, planlama, kurulum ve kurulum sonrası testler gibi bir çok başlıktan oluşan PDF formatında 125 sayfalık Türkçe dokümana aşağıdaki bağlantı üzerinden erişebilirsiniz.

İndirme Bağlantısı: http://www.serhatakinci.com/files/WS2012_HyperV_FailoverCluster_Kilavuz.pdf
Yayımlanma Tarihi : Ocak 2013
Doküman Versiyonu : 1.0
Dosya İsmi : WS2012_HyperV_FailoverCluster_Kilavuz.pdf

Devamını oku…

BİLGİ: Bu doküman serisinin tek parça PDF haline şu bağlantı üzerinden erişebilirsiniz: PDF olarak indir.

5. Hyper-V Failover Cluster Üzerinde Sanal Makine Konumlandırma Adımları

Failover Cluster işlerlik testleri aşamasına geçmeden önce yapı üzerinde çalışan en azından bir adet sanal makine bulunması gerekir. Bu adımı yapı üzerinde yeni bir sanal makine oluşturulması veya daha önceden oluşturulmuş bir sanal makinenin yapı üzerine taşınması olarak iki farklı şekilde gerçekleştirebilirsiniz.

5.1. Cluster Üzerinde Yeni Sanal Makine Oluşturulması

Aşağıdaki adımları takip edin.

Hangi Node üzerinde yaratacağınızı seçin.

Devamını oku…

BİLGİ: Bu doküman serisinin tek parça PDF haline şu bağlantı üzerinden erişebilirsiniz: PDF olarak indir.

4.6. Hyper-V Failover Cluster Kurulumu

Grafik ara yüzü ve komut satırı araçları olmak üzere iki şekilde de Failover Cluster kurulumunu gerçekleştirebilirsiniz.

BİLGİ: Hyper-V Failover Cluster kurulumunu, Cluster üyesi olacak Node’lardan herhangi biri üzerinden veya Failover Clustering yönetim araçlarının yüklü olduğu herhangi bir sunucu üzerinden başlatabilirsiniz.

4.6.1. Ön Hazırlık

BİLGİ: NTFS partition oluşturulmasını amaçlayan Ön Hazırlık aşaması opsiyoneldir ve Failover Cluster kurulumu ardından da gerçekleştirilebilir. Az sonra gerçekleştireceğiniz Validate Cluster Configuration adımında geçerli bir disk olmadığı uyarısı almamak için NTFS partition oluşturma işini bu aşamada gerçekleştirmeyi tercih edebilirsiniz.

BİLGİ: Hyper-V Failover Cluster kurulum sürecinde Node’lar üzerine atanmış bir disk alanı olmak zorunda değildir. Disk atama ve NTFS partition oluşturma işlemini Failover Cluster kurulumdan sonra da gerçekleştirebilirsiniz.

HV-Node1 veya HV-Node2 üzerinde oturum açın ve diskmgmt.msc ‘ye gidin. Daha önce iSCSI olarak atadığınız, henüz biçimlendirilmemiş ve offline durumdaki disk alanlarına sağ tuş yaparak Online duruma getirin.

UYARI: Bu işlemi sadece bir Node üzerinden ve bir kez gerçekleştirin.

Ardından aşağıdaki gibi bütün diskleri Initialize edin ve bu sırada Partition Style olarak GPT seçin.

Devamını oku…

BİLGİ: Bu doküman serisinin tek parça PDF haline şu bağlantı üzerinden erişebilirsiniz: PDF olarak indir.

4.5. Net-Storage ve Hyper-V Host’lar İçin Gelişmiş Yapılandırma Adımları

Target tanımlanması, iSCSI tabanlı disk alanlarının oluşturulması, disk alanlarının ortak erişimli şekilde Node’lara atanması, Node’lar üzerinde disk alanlarının karşılanması gibi işlerin tamamı bu bölümde gerçekleştirilir.

4.5.1. Net-Storage – iSCSI Target Service Gelişmiş Yapılandırma

Ortak depolama alanları atamanız gereken HV-Node1 ve HV-Node2 için öncelikle Net-Storage üzerinde yeni bir iSCSI Target ve ardından iSCSI Virtual Disk’ler oluşturmanız gerekiyor. iSCSI Target oluşturma işlemini yeni iSCSI Virtual Disk oluşturma işleminin bir parçası olarak gerçekleştireceğiz. Bu nedenle şimdi iSCSI Virtual Disk’leri oluşturarak ilerleyin.

Oluşturulması gereken disk sayısı 1 adet Quorum için, 1 tane de sanal makineler için olmak üzere en az 2’dir.

Öncelikle Cluster içerisinde Quorum yani bazı Cluster bilgilerinin duracağı ortak bölüm olarak konumlandırılacak yeni bir paylaşımlı disk alanı oluşturun.

Net-Storage üzerinde yeni bir iSCSI Virtual Disk oluşturmak için aşağıdaki task > New iSCSI Virtual Disk sihirbazını kullanabilirsiniz.

iSCSI Virtual Disk’in duracağı sürücüyü belirleyin. İşlem sonunda bu dizin içerisine, iSCSI Virtual Disk için belirteceğiniz boyut kadar yer kaplayan VHD formatında bir sanal disk dosyası oluşturulur.

Topoloji-1 ‘de yer alan Net-Storage sunucusu üzerinde daha önceden Raid5 olarak yapılandırılmış S: sürücüsü altındaki iscsivirtualdisks dizinini işaret ederek ilerliyorum. Bu sürücünün Raid korumasında yüksek hızlı disklerden oluşan bir gruba işaret ediyor olması tavsiye edilir.

Devamını oku…

BİLGİ: Bu doküman serisinin tek parça PDF haline şu bağlantı üzerinden erişebilirsiniz: PDF olarak indir.

4.4. Hyper-V Host’lar İçin Temel Yapılandırma Adımları

UYARI: Bu aşama öncesinde “Hyper-V Failover Cluster Kurulumu İçin Gereksinimler” bölümünde yer alan donanımsal ve yazılımsal gereksinimleri sağladığınızdan emin olun.

UYARI: Bu aşama öncesinde “Sunucu İşletim Sistemlerinin Kurulumu” bölümünde yer alan etki alanı üyeliği, host name değişimi, güncelleştirmelerin yüklenmesi gibi diğer temel yapılandırma adımlarını tamamladığınızdan emin olun.

Bu noktada HV-Node1 ve HV-Node2 domain üyelik gereksinimi atlanmaması gereken en önemli adımlardan biridir.

Kontrol edin.

4.4.1. HV-Node1 Temel Yapılandırma Adımları (GUI Tabanlı)

BİLGİ: Bu bölümdeki kurulum ve temel yapılandırma adımları grafik ara yüzü (GUI) ağırlıklı olarak gerçekleştirilecektir.

Failover Cluster kurulumu öncesinde HV-Node1 ‘i hazırlamak için aşağıdaki adımları gerçekleştirin.

4.4.1.1. Ağ Bağlantıları ve TCP/IP Ayarları

HV-Node1 üzerindeki ağ bağlantıları için TCP/IP tanımlarını aşağıdaki örnekleri referans alarak güncelleyin. Örneklerde kırmızı ile not düşülen network isimleri Topoloji-1 diyagramında da yer almaktadır. Takıldığınız noktalarda kontrol edebilirsiniz. Şayet Topoloji-1 tasarımında yer alan örnek yapıyı inşa ediyorsanız, aşağıdaki TCP/IP tanımlarını olduğu gibi kullanabilirsiniz.

Devamını oku…

BİLGİ: Bu doküman serisinin tek parça PDF haline şu bağlantı üzerinden erişebilirsiniz: PDF olarak indir.

2. Örnek Senaryo, Donanım ve Topoloji

İki adet fiziksel Hyper-V sunucusunun yer aldığı bu giriş seviyesi topolojide ortak/paylaşılan depolama alanı olarak Windows Server 2012 iSCSI Target servisi üzerinden sunulan depolama alanları kullanmaktadır. Bununla birlikte FC ve SAS bağlantı ara birimli yapılar için de teorik yapılandırma yöntemlerine işaret eder.

Daha yaygın ifade şekli “iki server bir storage” olan bu örnek yapı ile sanallaştırma ihtiyacınızı karşılayacak sağlam bir yapı inşa edebilir, Failover Clustering nimetlerinden faydalanmaya başlayabilir, konu hakkındaki deneyiminizi arttırabilir ve gerektiğinde genişleyebilecek bir zemin oluşturabilirsiniz.

Doküman üzerinde kurgulanan topoloji-1 diyagramı aşağıda yer almaktadır.

Topoloji-1

BİLGİ: Yukarıdaki görselin yüksek çözünürlüklü haline şuradan ulaşabilirsiniz: http://www.serhatakinci.com/wp-content/uploads/mklresim/ws2012-hv-cluster/topoloji1.jpg

Ortak erişimli depolama alanı olarak 4 ayrı LUN görüyorsunuz. Bunlardan birisi bazı Cluster bilgilerinin yer alacağı alandır (Quorum) ve Quorum bilgisi için bir depolama alanı göstermenizi tavsiye ederim. Tercih edeceğiniz Quorum modeline göre bu paylaştırılmış bir klasör alanı da olabilir. Diğer LUN’lar ise VM’lerin (VHDX, XML, VSV, BIN vs..) yer alacağı alanlardır ve ayrı bir disk alanı göstermeniz gerekir. Quorum ve LUN1 dışındaki diğer LUN’lar opsiyoneldir. VM’leri farklı LUN’lar içerisinde tutarak daha kolay yedekleyip yönetebilir, farklı Raid grupları üzerinden performansa katkı sağlayabilir veya Storage mimarinize göre değişebilen çeşitli avantajlar elde edebilirsiniz.

Devamını oku…

BİLGİ: Bu doküman serisinin tek parça PDF haline şu bağlantı üzerinden erişebilirsiniz: PDF olarak indir.

1. Failover Clustering

1.1. Failover Clustering Nedir?

Günümüz BT sistemlerinin önemli bir gereksinimi ve belki de artık standart bir özelliği olan Failover Clustering teknolojileri, uygulandığı sistemleri fiziksel, yazılımsal veya erişim seviyesindeki başarısızlıklara karşı korumayı amaçlayan bir kümeleme (clustering) mimarisidir. Küme içerisindeki her bir sistem (node’lar) gerektiğinde söz konusu iş yükünü her an üstlenebilecek şekilde konumlanır, site ve hatta coğrafya bağımsız olarak servisin devamlılığını sağlayabilir. Hiç şüphesiz Failover Clustering teknolojilerinin bu denli gelişmesindeki en önemli faktör sistemlerin erişilebilirlik ihtiyaçlarının artmasıdır. Kurumların en ciddi iş süreçlerini BT sistemleri üzerine taşıması ile bu sistemler BT açısından iş-kritik bir hal almış ve Failover Clustering gibi teknolojilerin gelişmesine zemin hazırlamıştır.

Sunucu, işletim sistemi, uygulama veya diğer noktalar üzerinden sağlanan hizmetler altyapı da yaşanabilecek herhangi bir problem anında kolay bir şekilde kesintiye uğrayabilmekte ve sonucunda kurum operasyonlarına olumsuz etki etmektedir. Failover Clustering teknolojileri sayesinde sistemleri birden fazla eşlenik sistem ile yedekleyebilir, bir başarısızlık durumunda sağlıklı sistem(lerin)in süreci otomatik olarak devralmasını sağlayabilirsiniz. Yoğun olarak sunucu ve uygulama ortamlarında yer alan Failover Clustering teknolojileri, üreticilerin de konuya ağırlık vermesiyle günümüzde tek başına çalışan birçok iş-kritik BT sistemine aktif/aktif veya aktif/pasif şeklinde uygulanabilir hale gelmiştir. Yapılarda Single Point Of Failure (Tek Arıza Noktası) olarak tanımlanan bileşen zayıflıkları, Failover Clustering gibi teknolojiler sayesinde hafifletilebilmekte veya tamamen ortadan kaldırılabilmektedir. Bu bazı sistemler için daha kolay olurken bazıları için zor ve maliyetlidir. Örneğin bir Switch veya Router için kolay bir şekilde ikinci cihazla yedekleme sağlamak mümkünken, mesela bir storage (SAN) cihazı için bu iş çok daha karmaşık ve maliyetli olabilir. SAN içerisindeki disk grubunu raid teknolojisi ile fiziksel bozulmalara karşı korumaya alabilirsiniz, hatta disk’leri raid yapan disk kontrol kartını da ikinci bir kart ile yedekleyebilirsiniz, ama peki ya Storage ünitesi arızalanırsa? (ana kart, işlemci, bellek parçaları, vb.) İşte bu noktada ikinci bir SAN cihazı ve eşitleme özellikleri ile gerektiğinde bir Failover yapısı kurulabilir ama gerçekten maliyetli bir yatırım olacaktır.

Sunucu/uygulama dünyasında Failover Clustering yapıları sunucu (node) bağımsız olarak çalışabilen, LAN veya WAN ortamınıza fiziksel olarak bağlı ve programsal anlamda bir clustering yazılımı tarafından yönetilen kümelerdir.

Failover Clustering teknolojileri sadece sunucu seviyesinde uygulanabilen özellikler değildir. Sunucular üzerinde çalışan uygulama ve servisler, sanal iş yükleri, mesajlaşma sistemleri, dosya ve yazdırma sistemleri, veri tabanı sistemleri, güvenlik duvarı cihazları, ağ switch ve router’ları, modüler sunucu mimarileri, diğer ağ cihazları ve ağ erişim bileşenleri gibi çok çeşitli noktalarda Failover Clustering teknolojilerini görebilirsiniz.

Bu grup içerisinde “sunucu ve sunucu yazılımları” seviyesinde yaygın olarak kullanılan Failover Clustering teknolojilerinin temel amaçları kısaca şu şekilde sıralanabilir.

• İşletim-sistemi/Uygulama/Servis seviyesinde yaşanabilecek hatalara karşı koruma sağlamak.
• Cpu/ram/network/power gibi sunucu donanım bileşenleri seviyesinde yaşanabilecek başarısızlıklara karşı koruma sağlamak.
• Doğal afetler, savaş ve terör saldırıları, uzun süreli ve ciddi enerji kesintileri, uzun süreli ve ciddi bağlantı (erişim) problemleri gibi veri merkezi veya site (lokasyon) seviyesinde yaşanabilecek problemlere karşı koruma sağlamak.

Örneğin bu modeldeki Failover Clustering yapılarında servisi/uygulamayı çalıştıran Cluster Node’u bir şekilde başarısız olursa (fiziksel bir arıza durumu – plansız kesinti) Cluster servisi bu durumu fark edebilir ve sizin önceden belirlediğiniz davranışa göre servisi/uygulamayı otomatik olarak başka bir Cluster üyesi sunucu üzerinde başlatarak hızlı bir şekilde tekrar erişime sunabilir.

Buraya kadar okuduğunuz senaryoların tamamı plansız kesintilere karşı alınan aksiyonlardı. Failover Clustering teknolojileri plansız kesintilere karşı koruma sağlarken donanım yükseltme, yazılım güncelleme, fiziksel ekipman değişimleri gibi planlı operasyon gerektiren süreçler için de tam destek sunabilirler.

Sonuç olarak özellikle iş-kritik sistemlerde yüksek erişilebilirlik sağlamak amaçlı konumlandırılan Failover Clustering teknolojileri bu gün, yarın ve hatta BT yapıları var olduğu sürece hep oyunun içerisinde olacak ve gelişmeye devam edecektir.

Devamını oku…