Microsoft ‘un an itibarıyla en güncel sunucu işletim sitemi Windows Server 2012, özel bulut inşasına verdiği destek ve bu konuda üzerinde yer alan öncü teknolojiler ile bir sunucu işletim sisteminden çok daha fazlasını sunuyor. Basit, ekonomik ve bulut için optimize edilmiş Windows Server 2012 ‘de yer alan geliştirmeler ve yeniliklerin yanı sıra lisanslama modelinde ve sürüm seçeneklerinde de bazı değişiklikler söz konusu. Yeni Windows Server için sürüm ve lisanslama konularında en sık karşılaşılan soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz.
Yazıda yer alan bilgiler yayımlandığı tarih itibarı ile güncel olup ilerleyen zaman içerisinde kısmen veya tamamen değişikliğe uğrayabilir. (23.07.2013)
Microsoft yazılımlarının lisanslama mantığı aslında basittir ama sahip olma yöntemleri ile birleşince bazen oldukça karmaşıklaşabiliyor. OEM, FPP, Volume, Open, Value Subscription, Enterprise Agreement gibi model, alt model ve lisanslama programlarının sunduğu farklı sahip olma avantajlarını iyi anlamak gerektiğinden bu seçeneklerden birini tercih etmeden önce satın alma işini yapacağınız yetkili satıcıdan bilgi almak her zaman iyi bir yöntemdir.
Sürümler
Enterprise Edition, Web Edition, HPC Edition gibi geçmişte kullanılan bazı sürümler Windows Server 2012 ile birlikle sonlanmış durumda. Yeni Windows Server için 4 ana sürüm mevcut ki aslında bunlardan sadece ikisi kurumsal (geniş ölçekli) yapıları ilgilendiriyor.

Windows Server 2012 Datacenter
Tüm yeni ve geliştirilmiş Windows Server teknolojilerine sahiptir ve işlemci (soket) başına lisanslanır. Teorik olarak sınırsız sayıda kullanıcıya destek verebilir. Sunucu lisansı dışında üzerinde çalışacak servislere göre ayrıca CAL (Client Access License) gereken durumlar vardır. Sunucu sanallaştırmanın yoğun olarak kullanıldığı ortamlar için tavsiye edilir çünkü en önemli avantajı aynı sunucu üzerinde bir fiziksel ve sınırsız sayıda sanal kopya (instance) olarak çalışma hakkına sahip olmasıdır. Sadece Volume Licensing ve OEM olarak temin edilebilir.
Windows Server 2012 Standard
Tüm yeni ve geliştirilmiş Windows Server teknolojilerine sahiptir (Failover Clustering dahil) ve yine işlemci (soket) başına lisanslanır. Teknik özellikler/yetenekler ve lisanslama modeli açısından Datacenter sürüm ile eşittir. Teorik olarak sınırsız sayıda kullanıcıya destek verebilir. Sunucu lisansı dışında üzerinde çalışacak servislere göre ayrıca CAL (Client Access License) gereken durumlar vardır. Sunucu sanallaştırmanın az olduğu veya sanallaştırılmamış ortamlar için tavsiye edilir çünkü Datacenter sürümüne göre en önemli handikabı aynı sunucu üzerinde bir fiziksel ve en fazla iki sanal kopya (instance) olarak çalışma hakkına sahip olmasıdır. Eğer bu ürün ile sanallaştırmaya devam etmek istiyorsanız, ücretsiz iki sanal işletim sistemi sonrasında kuracağınız her yeni sanal işletim sisteminin kendi lisansına sahip olması gerekir. (Yeni bir Windows Server 2012 Standard alarak +2 sanal kopya kurma hakkı ile veya elinizdeki mevcut Open lisansları kullanarak.) Retail, Volume Licensing ve OEM olarak temin edilebilir.
Windows Server Essentials
Eski Small Business Server ‘ın yerine geçen sürümdür. Daha çok küçük işletmeler için uygundur çünkü üzerinde tüm özellikler yer almaz (Hyper-V gibi) ve bazı limitleri vardır. En fazla iki soket işlemciye ve 64GB RAM’e kadar destek verebilir. Erişim konusunda ise 25 kullanıcı 250 uzak masaüstü bağlantısı ve 50 cihaz ile sınırlıdır. Yönetim modunda 2 eş zamanlı uzak masaüstü bağlantısı destekler ama bu sürüm üzerinde uygulama/oturum modunda eş zamanlı uzak masa üstü bağlantısı (Remote Desktop Session Host) desteği yoktur. Ayrıca 250 50 Routing and Remote Access bağlantısı ile 50 10 IAS bağlantısı destekler. İşlemci başına lisanslama modelinden farklı olarak sunucu başına lisanslanır. Sanallaştırma yeteneği veya ek sanallaştırma avantajı/hakkı yoktur, ancak tek kopya olmak şartı ile sanal olarak çalışabilir. Retail, Volume Licensing ve OEM olarak temin edilebilir.
— Güncelleme (22.7.2014) —
Bu dokumanın hazırlandığı tarihte geçerli olan lisanslama bilgilerine göre, “Windows Server 2012 Essentials” sürümü üzerinde 25 adete kadar kullanıcı hesabı oluşturulabilir, bu 25 kullanıcı hesabıyla 250 adete kadar eş zamanlı Uzak Masaüstü Bağlantısı oturumu açılabilir ve IAS üzerinde 50 adete kadar cihaz (Switch, Router vb.) kabul edilebilir. Bu lisanslama bilgileri, yazı hazırlandığı tarihteki resmi kaynaklardan alınmıştır. Örneğin aşağıdaki belgenin 4. sayfasında sağdaki tablo ve 4 numaralı açıklama.
Ancak bu konuda bir değişiklik gerçekleşmiş ve birkaç ay sonra yukarıdaki belge Microsoft tarafından yayından kaldırılmış. Benim arşivimde olduğu için görmeniz adına yukarıda paylaştım.
Ardından güncellenerek aşağıdaki yeni belge yayınlanmış.
Son yayınlanan bu belgeye göre “Windows Server 2012 Essentials” sürümü yine 25 adete kadar kullanıcı hesabı destekler ama Uzak Masaüstü Bağlantısı desteği 0 (sıfır)′dır. Sadece Remote Desktop Gateway olarak yapılandırılabilir ancak bu, Remote Desktop Session Host desteği sağlamaz. Yine bu belgede RRAS bağlantı desteği 250 yerine 50, IAS bağlantı desteği 50 yerine 10 olarak değiştirilmiş.
Muhtemelen Microsoft ilk duyurularda ve yayınladığı belgelerde bir karışıklık yaptı ve bu yüzden bilgileri daha sonra değiştirmek durumunda kaldı. Veya bilmediğimiz bazı nedenlerden ötürü lisanslama politikasında değişikliğe gidildi. Siz Windows Server 2012 Essentials Uzak Masaüstü Bağlantısı, RRAS ve IAS erişim limitleri konusunda yukarıdaki son bilgileri referans alabilirsiniz. Yeni belgenin resmi indirme bağlantısı da aşağıdadır.
— Güncelleme Sonu —
Windows Server Foundation
Çok küçük işletmeler ve giriş seviyesi ihtiyaçlar için tavsiye edilir. Üzerinde bazı servis ve özellikler yer almaz. Ailede en fazla limite sahip sürümlerden biridir. Tek soket işlemciye ve 32GB RAM’e kadar destek verir. Erişim konusunda ise 15 kullanıcı ve 20 50 uzak masaüstü bağlantısı ile sınırlıdır. Essentials sürümü gibi sunucu başına lisanslanır. Sanallaştırma yeteneği veya ek sanallaştırma avantajı/hakkı yoktur ve sanal olarak çalışamaz çünkü OEM tabanlı bir sürümdür. Sadece OEM olarak temin edilebilir.
— Güncelleme (18.9.2014) —
Windows Server Foundation üzerinde Uzak Masaüstü Servisleri (Remote Desktop Services) için eş zamanlı bağlantı/oturum limiti, hala yayında olan son lisanslama belgesine göre 50 adettir. Bu bilginin resmi kaynağı için aşağıdaki belgenin 4. sayfasına bakabilirsiniz.
En fazla 15 kullanıcı hesabı oluşturulabilen bir sistemde 50 adete kadar uzak masaüstü oturumu desteklenmesi biraz ilginç tabi :) ama aynı kullanıcı hesabıyla birden fazla oturum açılabildiği düşünüldüğünde 15 hesap ile 50 eş zamanlı bağlantıya ulaşmak pek tabi mümkün.
Son dönemde Microsoft Türkiye iletişim hattı ile görüşen bazı Blog takipçilerinin aktardığına göre, Windows Server Foundation üzerinde uygulama/oturum paylaşımı amaçlı eş zamanlı Uzak Masaüstü Bağlantısı desteklenmediği yönünde bilgiler paylaşılmış.
Hala yürürlükte olan küresel ve yazılı lisanslama belgelerine göre benim fikrim şöyle:
Windows Server 2012 Foundation Edition üzerinde 50 adete kadar Uzak Masaüstü Bağlantısı (Remote Desktop Services) desteklenir (Referans: Üstteki belgenin 4. sayfası). Windows Server 2012 Foundation sürümü, Windows Server 2012 Essentials’dan farklı olarak DC görevinde olmak zorunda değildir. Yani Workgroup olarak bırakabilirsiniz. Öte yandan Windows Server 2012 Foundation kurduğunuzda onu aynı zamanda bir DC olarak kullanmak isterseniz, AD Domain servislerini de yüklemeniz gerekir ve mümkündür. Ancak Microsoft, DC görevindeki sunucular üzerinde Uzak Masaüstü Bağlantısı servilerinin çalıştırılmasını önermez, hatta bazı senaryolarda desteklemez. Hal böyle olunca da ortada tuhaf bir kısır döngü oluşuyor: Windows Server 2012 Foundation kağıt üzerinde 50 Uzak Masaüstü Bağlantısı destekliyor ama ortamda DC olarak yapılandırılırsa üzerinde Uzak Masaüstü Bağlantısı servisleri önerilmiyor. İşte bu “önerilmiyor” meselesi sanırım müşteriye “desteklenmiyor” şeklinde ulaşıyor. Ama ortada teknik bir engel olmadığı kesin.
— Güncelleme Sonu —
Anlaşılacağı üzere kurumsal yapılarda ağırlıklı olarak tercih edilecek iki sürüm var: Windows Server 2012 Standard Edition ve Windows Server 2012 Datacenter Edition.
Yukarıdaki 4 ana sürüme ek olarak Windows Storage Server, Microsoft Hyper-V Server, Windows MultiPoint Server gibi bazı özelleştirilmiş sürümler de mevcuttur.
Devamını oku…